Κυριακή 23 Νοεμβρίου 2008

Watch my shoes!-Όταν γύρω τους εκτυλίσσονται γεγονότα που πρέπει να μετατραπούν σε ειδήσεις,οι ρεπόρτερς κοιτάζουν τα παπούτσια τους.



Η μακιαβελικά πλασμένη ρεπόρτερ στην ταινία "accidental hero", καλείται να παραλάβει το βραβείο της για τις ακραίες επιδόσεις ανηθικότητας που επέδειξε, προκειμένου να αναδειχθεί στο χώρο της δημοσιογραφίας. Μετά από ορισμένες τυπικότητες και ενώ βρίσκεται ακόμη ανεβασμένη στο "βωμό"(το podium), εμφανίζει ένα κρεμμύδι, το οποίο αρχίζει να καθαρίζει αμέσως μετά με ένα μαχαίρι. Το κρεμμύδι που αποτελείται από τις στρώσεις του, μετουσιώνει το απόλυτο δημοσιογραφικό ερώτημά: Βρίσκεται στο βάθος η αλήθεια αν το καθαρίσει κανείς καλά ή μέσα στο "δημοσιογραφικό κρεμμύδι" υπάρχουν μόνο τα στρώματα λόγου για τον λόγο;

Κάθε στρώση και μια ιστορία, μια ιστορία που πρέπει να σε κάνει να κλαις έστω και με κροκοδείλια δάκρυα. Κάθε στρώση πρέπει να εμπεριέχει τη δική της "απόλυτη" έστω και βραχυπρόθεσμη αλήθεια, μέχρι να συμπληρωθεί ή να ανατραπεί από την επόμενη. Έτσι για τα ΜΜΕ τη μια στιγμή μπορεί ο ίδιος άνθρωπος να αποθεώνεται σαν ήρωας και την άλλη να διώκεται σαν αποδιοπομπαίος τράγος. Με αυτόν τον τρόπο μονάχα είναι δυνατό να περάσουμε στη νέα στρώση της κατ'έπιφαση ή καλύτερα της "κατα λάθος"(accidental) δημοσιογραφίας: με το μαχαίρι!Κόβουμε την μια κρεμμυδο-αλήθεια και ενθουσιαζόμαστε που βρίσκουμε τη νέα, έστω και αν τελικά μας αφήνει την ίδια μυρωδιά.

Και τώρα η συνέχεια off the record. Τι είναι άλλωστε αυτό που τελικά κόβεται στο μοντάζ; Το περιττό ή το απαγορευμένο; Όταν είσαι πρεζόνι(του ρεπορτάζ) έχεις μάλλον πολλά να κρύψεις. Κρύβεις την απάνθρωπη μανία σου για την επόμενη δόση σου "αψεγάδιαστου ρεπορτάζ", κλέβεις από τους ανθρώπους αυτό που δεν έχεις να δώσεις(ανθρώπινη και ηθική αξιοπρέπεια) και καταλήγεις στην ίδια τη δόση σου, το στιγμιαίο δηλαδή πυροτέχνημα εντυπωσιασμού. Όταν τα γεγονότα τρέχουν γύρω σου, εσύ χάνεις το δάσος(το οποίο πιθανότατα καίγεται) και κοιτάζεις τα παπούτσια σου, αυτά σε αφορούν.

Όμοια με φωτογραφία του Koudelka που σε αφήνει να δεις σε πρώτο πλάνο ένα χέρι που φοράει ένα ρολόι καθώς και την επιλογή να δεις στο φόντο μια ολόκληρη δενδροστοιχία,τα κτήρια το δρόμο. Για την ώρα, μην κοιτάτε την ώρα γιατί στο επόμενο λεπτό αλλά και δευτερόλεπτο θα είναι διαφορετική, ο δείκτης θα έχει κουνηθει από τη προηγούμενη θέση του. Κοιτάξτε στο φόντο, μάλλον προλαβαίνετε πριν κοπεί στο μονταζ.




Κυριακή 16 Νοεμβρίου 2008

Εγκληματικότητα: κάθε πέρυσι και καλύτερα-Εγκληματίες: τέρατα ή στοιχεία αναμόχλευσης της στρουκτουραλιστικής δομής;



Άνοδος, αύξηση είναι λέξεις που χαρακτηρίζουν την εγκληματικότητα στην Ελλάδα, τοποθετώντας τη σε αντιστρόφως ανάλογη μοίρα από την πλειοψηφία των άλλων χωρών της ευρωζώνης. Από το 1995 έως το 2006 η αύξηση των δεικτών εγκληματικότητας στην Ελλάδα αγγίζουν το 3 τοις εκατό. Συγκριτικά με πέρυσι άνοδο παρουσιάζουν μια σειρά από αδικήματα με συχνότερες τις ληστείες, τις κλοπές τροχοφόρων, αλλά ακόμη και τις ανθρωποκτονίες. Επιπλέον ο αριθμός των υποθέσεων που εξιχνιάζονται τείνει να μειώνεται όλο και περισσότερο. Ως επακόλουθο των γεγονότων αυτών αύξηση παρουσιάζει επίσης και το αίσθημα ανασφάλειας που νιώθουν οι πολίτες μπροστά στα μάτια των οποίων καθημερινά εκτυλίσσονται σκηνές εύγλωττου αστυνομικού σεναρίου.

Γενικότερα το έγκλημα λογίζεται ως κάθε πράξη ή παράλειψη ενέργειας άδικης(δηλαδή αντιτιθέμενης στο νόμο), καταλογιστή στο δράστη της, που τιμωρείται σαφώς από τον νόμο. Κακουργήματα, πλημμελήματα και πταίσματα υποτάσσονται στη λογική της αιτιακής διαδικασίας, σύμφωνα με την οποία η κοινωνία μέσω των αυτοματισμών που διαθέτει καταστέλλει κάθε είδους μη νομιμοποιημένης πράξης επαληθεύοντας έτσι κάθε φορά εκ νέου τις προυπάρχουσες κοινωνικές δομές.

Σύμφωνα με τη λογική αυτή, το έγκλημα αποτελεί ένα κομμάτι μιας παραγωγικής διαδικασίας, η οποία ελλοχεύει μέσα στις λανθάνουσες κοινωνικές δομές. Το έγκλημα ως το "σημαίνον" γεννά το "σημαινόμενο", το οποίο είναι η Αστυνομία, η Δικαιοσύνη και ούτω καθ'εξης.

Από την άλλη στο όνομα του ιδρυτή της ιδέας αυτής, Καρλ Μαρξ, έχουν γίνει μερικά από τα μεγαλύτερα εγκλήματα που έχουν συμβεί ποτέ στην ανθρωπότητα. Έτσι κάπως για κάθε θέμα, κάθε φορά το νόημα δομείται και αυτοαναιρείται ταυτόχρονα. Ο διπλασιασμός και ο πολλαπλασιασμός του νοήματος της κάθε έννοιας συμφύρεται με την έμφυτη ιδιότητα του ανθρώπου να δημιουργεί συνεχώς νόημα και να αναδημιουργείται μέσα σε αυτό. Ορισμένες σημασίες, οι οποίες δεν είναι δυνατόν να γίνουν προσιτές στον άνθρωπο παρά μόνο μέσα από το βίωμα τους δεν ακολουθούν αιτιακούς κανόνες και βρίσκονται σε μία κατάσταση διαρκούς αναμόχλευσης και τροποποίησης. Ο εγκληματίας προσπαθεί να επιβιώσει , να δώσει νόημα στην ύπαρξή του(στο Εγώ του), ανατρέποντας την κατάσταση του με το να καταπατήσει τις παραδεδομένες, αναντίρρητες δομές τις κοινωνίας. Η παραβατικότητα μπορεί ορισμένες φορές να είναι τερατώδης, ο παραβάτης όμως όχι.

Όπως η στρουκτουραλιστική δομή προωθεί τη διαιώνιση της συζήτησης, της επαναλαμβανόμενης τοποθέτησης και της διαρκούς αναίρεσης, έτσι και το έγκλημα δεν θα είναι ποτέ δυνατό να εξαλειφθεί πλήρως. Το έγκλημα απλά συνεχώς θα διαιωνίζει τη συζήτηση και την ενέργεια γύρω από το όνομά του μέσα στην κοινωνία προκειμένου να αυτοαναιρείται επίσης διαρκώς, εξασφαλίζοντας με τον τρόπο αυτό την ύπαρξή του.

Κυριακή 9 Νοεμβρίου 2008

Ο Ντοστογιέφσκι ως ανήσυχα καθησυχαστικός-Το μηδέν της απεριόριστης ελευθερίας


"Α, ούτε γ'αυτό χρειάζεται να ανησυχείτε, συνέχισε ο Ρασκόλνικοβ στον ίδιο τόνο. Άνθρωποι με νέες ιδέες, άνθρωποι έστω και με την ελάχιστη ικανότητα να πούνε κάτι νέο , είναι εξαιρετικά λίγοι στον αριθμό, απελπιστικά λίγοι στην πραγματικότητα"


Και αν τα λεγόμενα σας κ.Ντοστογιέφσκι αποτελούν αδιάψευστη αλήθεια , τότε πως να μην ανησυχούμε; Σήμερα ο οποιοσδήποτε έχει το δικαίωμα να γράφει δημοσίως, να επιχειρηματολογεί, να επιτίθεται, να κρίνει με τα δικά του μέσα ακόμη και αν αυτά δεν είναι επαρκή. Ο καθένας αντλεί και διοχετεύει στην παγκόσμια κοινωνία της πληροφορίας ό,τι εκείνος θεωρεί ωφέλιμο, ηθικό, σωστό. Από την άλλη κανείς δεν μπορεί να πορευτεί μέσα στην απόλυτη σχετικότητα και ρευστότητα, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι να εφησυχάζουν μέσα στη μηχανοποίηση της καθημερινότητας και τους αυτοματισμούς, τους οποίους προσφέρει η κοινωνία(ένα προκαθορισμένο σύστημα ιδεών) και τα φτωχά της όρια. Το έγκλημα εδώ είναι ασφαλώς ο λανθασμένος ορισμός της ελευθερίας και η τιμωρία η στασιμότητα της ανθρώπινης σκέψης.


Η ελευθερία του λόγου πρέπει να αποχρωματιστεί από το νόημα με το οποίο εμποτίστηκε στο χρώμα παρελθόντων εποχών. Ελευθερία του λόγου σήμερα δεν μπορεί να σημαίνει απλώς το να εκφέρει κανείς την άποψη του χωρίς να διώκεται από το νόμο. Σήμερα η ελευθερία θα έπρεπε να αναλάβει μια πιο προσωπική προοπτική. Δεν είναι εύλογο πια να περιμένουμε να μας χαριστεί η ελευθερία του λόγου ως κάτι εξωτερικό, προερχόμενο από τις δομές και τους θεσμούς της κοινωνίας(καθώς το δικαίωμα αυτό είναι ήδη κατοχυρωμένο), αλλά αντιθέτως μπορούμε να τη χαρίσουμε εμείς στον εαυτό μας, όταν του παρέχουμε τη δυνατότητα ουσιαστικής ακρόασης καταρχήν των άλλων και δημιουργίας της δικής μας άποψης. Σε ένα δεύτερο επίπεδο ελευθερίας , το οποίο συμπληρώνει το πρώτο πρέπει όχι μόνο να μην τη φυλακίζουμε και τη θωρακίζουμε για να μην μας τη διαρρήξουν, αλλά να αποζητάμε συνεχώς να αμφισβητηθεί και να δοκιμαστεί. Έτσι μόνο μπορεί κανείς να νοηματοδοτήσει την ανθρώπινη του ύπαρξη, χρησιμοποιώντας δηλαδή την ελευθερία του από κοινού με τους άλλους προκειμένου να προσεγγίσει ένα ανώτερο επίπεδο, αυτό της αλήθειας.


Όταν γίνεται λόγος για όρια της ελευθερίας ή για ανελευθερία του λόγου γίνεται απλώς χρήση σχήματος και συγκεκριμένα του οξύμωρου. Έτσι "οξύ-μωροι" είναι και οι άνθρωποι που παραμένουν ακλόνητοι διάδοχοι "της πίστης του τετραγώνου", ενίοτε του ορθογωνίου ή του τριγώνου, σχήματα μέσα στα οποία "κλείνεται" κανείς ή "κλείνει" την ελευθερία του. Τότε ενοχλείται μονάχα όταν συγκρουστεί με κάποια γωνία του άλλου. Ωστόσο η ελευθερία , ως ανώτερη ιδέα δεν είναι δυνατό να σχηματοποιηθεί τόσο απλά και όσο και να προσπαθήσει κανείς δεν θα καταφέρει να την οριοθετήσει(τετραγωνοποιήσει, ορθογωνοποιήσει). Η ελευθερία μέσα από την αμφισβήτηση των ορίων θα αναδύεται συνεχώς επειδή είναι κύκλος. Κύκλος που περικλείει κάθε άλλο σχήμα μέσα του. Κύκλος διαρκούς αναμόχλευσης, αμφισβήτησης και ανασύνθεσης, αναδημιουργίας. Φαύλος κύκλος-μακέτα της ζωής.




Δευτέρα 3 Νοεμβρίου 2008

Μήδεια 2:"Το πλατσούρισμα στο υποσυνείδητο"





Ο μύθος, η μουσική του Bellini και ο χορός ενώνονται και ενώνουν τη Μήδεια τόσο ως τέρας όσο και ως κύκνο, τον γεμάτο αυτοπεποίθηση και κατακερματισμένο Ιάσωνα ,το μαινόμενο και αγαπησιάρη σκύλο, την αθώα και τσαχπίνα Γλαυκή και τα ναυτάκια του Τσαρούχη με αποτέλεσμα να καταπατώνται τα όρια της γλώσσας, όχι συμβολικά(όπως θα βιαζόταν να αποφανθεί κανείς) αλλά απτά, αισθησιακά. Ο ορθολογισμός παύει να αποτελεί αξία ανυπέρβλητη και μεταμορφώνεται σε εμπόδιο σύλληψης της παράστασης από τον θεατή. Αντίθετα η ανορθολογικότητα και κυρίως η "αίσθησις" υψώνονται ως μόνη δίοδος για την κατάκτηση του συνεχώς διαφεύγοντος νοήματος. Η απαραίτητη γλώσσα ,η οποία εμπεριέχει τη δυνατότητα αποκωδικοποίησης κάθε μορφής τέχνης, ζει στο δικό της χωροχρόνο και φλερτάρει ασύστολα με το υποσυνείδητο. Κάθε ήχος βήματος στο ρηχό νερό ,το οποίο καλύπτει την σκηνή, αλλά και κάθε επακόλουθος θόρυβος πιτσιλίσματος "βρέχει" το υποσυνείδητο. Στον μοναδικό αυτό χωροχρόνο που συντελείται ταυτόχρονα με την παράσταση οι κανόνες παύουν να ισχύουν, διαγράφονται τα προκαθορισμένα τους πλαίσια και λαμβάνουν νέα μορφή. Η κίνηση των σωμάτων, η μουσική , το νερό ,οι ήχοι εναρμονίζονται μεταξύ τους και μία απόλυτη συμφωνία κυριαρχεί καθώς τα αντίθετα στοιχεία εναλλάσσονται συνεχώς μέχρι που τελικά συμφύρονται. Το πέρασμα από το σκοτάδι στο φως και το αντίθετο, θυμίζουν πως πάντα ο Άλλος λείπει, γ'αυτό και ο έρωτας έχει ύπαρξη μόνο στο σκοτάδι, ώστε να μην γίνεται αντιληπτή η απουσία του. Στο σκοτάδι όμως επίσης βρίσκεται ο θεατής, ο οποίος εναρμονίζεται και εκείνος πλήρως μέσω των αισθήσεών του με το φως που υπάρχει στη σκηνή και με ό,τι διαδραματίζεται εκεί. Η κάθε κίνηση είναι η φυσική συνέχεια της προηγούμενης, ο θεατής δεν την προβλέπει απλά, αλλά τη γνωρίζει. Το Eγώ του θεατή χάνεται στο Άλλο της αφήγησης και η πληρότητα της αφήγησης κατακερματίζεται για μια μεγάλη μάζα ανομοιογενούς κοινού. Όπως η αίσθηση υπάρχει πιθανότητα να πηγάζει από τις ανορθολογικές δομές του ασυνειδήτου ή και όχι έτσι υπάρχει και η πιθανότητα ο Άλλος να ελλοχεύει μέσα μας...ή και όχι. Σύμφωνα με μια θεωρία που θέλει το 80 τοις εκατό των σκέψεων, κινήσεων, αισθήσεων να έχουν τις ρίζες τους στο υποσυνείδητο, τότε αυτό αποτελεί το έδαφος μιας ανείπωτης αλήθειας και η Μήδεια μια αληθινή έκφανση τέχνης.