Κυριακή 9 Νοεμβρίου 2008

Ο Ντοστογιέφσκι ως ανήσυχα καθησυχαστικός-Το μηδέν της απεριόριστης ελευθερίας


"Α, ούτε γ'αυτό χρειάζεται να ανησυχείτε, συνέχισε ο Ρασκόλνικοβ στον ίδιο τόνο. Άνθρωποι με νέες ιδέες, άνθρωποι έστω και με την ελάχιστη ικανότητα να πούνε κάτι νέο , είναι εξαιρετικά λίγοι στον αριθμό, απελπιστικά λίγοι στην πραγματικότητα"


Και αν τα λεγόμενα σας κ.Ντοστογιέφσκι αποτελούν αδιάψευστη αλήθεια , τότε πως να μην ανησυχούμε; Σήμερα ο οποιοσδήποτε έχει το δικαίωμα να γράφει δημοσίως, να επιχειρηματολογεί, να επιτίθεται, να κρίνει με τα δικά του μέσα ακόμη και αν αυτά δεν είναι επαρκή. Ο καθένας αντλεί και διοχετεύει στην παγκόσμια κοινωνία της πληροφορίας ό,τι εκείνος θεωρεί ωφέλιμο, ηθικό, σωστό. Από την άλλη κανείς δεν μπορεί να πορευτεί μέσα στην απόλυτη σχετικότητα και ρευστότητα, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι να εφησυχάζουν μέσα στη μηχανοποίηση της καθημερινότητας και τους αυτοματισμούς, τους οποίους προσφέρει η κοινωνία(ένα προκαθορισμένο σύστημα ιδεών) και τα φτωχά της όρια. Το έγκλημα εδώ είναι ασφαλώς ο λανθασμένος ορισμός της ελευθερίας και η τιμωρία η στασιμότητα της ανθρώπινης σκέψης.


Η ελευθερία του λόγου πρέπει να αποχρωματιστεί από το νόημα με το οποίο εμποτίστηκε στο χρώμα παρελθόντων εποχών. Ελευθερία του λόγου σήμερα δεν μπορεί να σημαίνει απλώς το να εκφέρει κανείς την άποψη του χωρίς να διώκεται από το νόμο. Σήμερα η ελευθερία θα έπρεπε να αναλάβει μια πιο προσωπική προοπτική. Δεν είναι εύλογο πια να περιμένουμε να μας χαριστεί η ελευθερία του λόγου ως κάτι εξωτερικό, προερχόμενο από τις δομές και τους θεσμούς της κοινωνίας(καθώς το δικαίωμα αυτό είναι ήδη κατοχυρωμένο), αλλά αντιθέτως μπορούμε να τη χαρίσουμε εμείς στον εαυτό μας, όταν του παρέχουμε τη δυνατότητα ουσιαστικής ακρόασης καταρχήν των άλλων και δημιουργίας της δικής μας άποψης. Σε ένα δεύτερο επίπεδο ελευθερίας , το οποίο συμπληρώνει το πρώτο πρέπει όχι μόνο να μην τη φυλακίζουμε και τη θωρακίζουμε για να μην μας τη διαρρήξουν, αλλά να αποζητάμε συνεχώς να αμφισβητηθεί και να δοκιμαστεί. Έτσι μόνο μπορεί κανείς να νοηματοδοτήσει την ανθρώπινη του ύπαρξη, χρησιμοποιώντας δηλαδή την ελευθερία του από κοινού με τους άλλους προκειμένου να προσεγγίσει ένα ανώτερο επίπεδο, αυτό της αλήθειας.


Όταν γίνεται λόγος για όρια της ελευθερίας ή για ανελευθερία του λόγου γίνεται απλώς χρήση σχήματος και συγκεκριμένα του οξύμωρου. Έτσι "οξύ-μωροι" είναι και οι άνθρωποι που παραμένουν ακλόνητοι διάδοχοι "της πίστης του τετραγώνου", ενίοτε του ορθογωνίου ή του τριγώνου, σχήματα μέσα στα οποία "κλείνεται" κανείς ή "κλείνει" την ελευθερία του. Τότε ενοχλείται μονάχα όταν συγκρουστεί με κάποια γωνία του άλλου. Ωστόσο η ελευθερία , ως ανώτερη ιδέα δεν είναι δυνατό να σχηματοποιηθεί τόσο απλά και όσο και να προσπαθήσει κανείς δεν θα καταφέρει να την οριοθετήσει(τετραγωνοποιήσει, ορθογωνοποιήσει). Η ελευθερία μέσα από την αμφισβήτηση των ορίων θα αναδύεται συνεχώς επειδή είναι κύκλος. Κύκλος που περικλείει κάθε άλλο σχήμα μέσα του. Κύκλος διαρκούς αναμόχλευσης, αμφισβήτησης και ανασύνθεσης, αναδημιουργίας. Φαύλος κύκλος-μακέτα της ζωής.




1 σχόλιο:

giorgos rallis είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.